Webinar over uitslag Duitse verkiezingen: een terugblik
Op zondag 23 februari ging de Duitse kiezer naar de stembus voor de vervroegde Bondsdagverkiezingen. De christendemocratische CDU/CSU kwam als winnaar uit de bus. Grenspost Düsseldorf organiseerde op woensdag 5 maart een webinar over de verkiezingen, de uitslag en de eventuele gevolgen voor de Nederlands-Duitse samenwerking.
Ruim vijftig deelnemers schoven digitaal aan. ‘Deutschlandbeauftragten’ Benjamin Rebenich (Provincie Limburg) en Raimon Reuter (Provincie Overijssel) namen de presentatie voor hun rekening.
Verschuiving in verkiezingsthema’s
Het webinar ging van start met een overzicht van de belangrijkste deelnemende partijen: de CDU/CSU, de sociaaldemocratische SPD, de linkse partij Die Grünen, de liberale FDP, de radicaal-rechtse AfD, de socialistische partij Die Linke en de nieuwe linksconservatieve partij BSW. Ten opzichte van de Bondsdagverkiezingen in 2021 waren er thematisch gezien grote verschuivingen zichtbaar: waar in 2021 het klimaat en economie nog de belangrijkste thema’s waren, lag de focus bij deze verkiezingen vooral op migratie en defensie.
GROS in de verkiezingsprogramma’s
Wat de grensoverstijgende samenwerking betreft viel op dat geen enkele partij Nederland in haar verkiezingsprogramma als partner noemde; wanneer het ging over internationale samenwerking, lag de focus vooral op Frankrijk en Polen. Bijna alle partijen gaven in hun verkiezingsprogramma aan dat ze in de Europese Unie (EU) willen blijven. Er is brede consensus over het belang van de EU, al is er wel behoefte aan hervormingen. Verder is CDU/CSU voorstander van meer en ook permanente grenscontroles. De SPD en Die Grünen zijn hier juist op tegen. Wat betreft klimaat en energie viel op dat waterstof wordt gezien als de energiebron van de toekomst. De focus ligt hierbij niet alleen op Duitse productie, maar ook op internationale waterstofpartnerschappen. Wat betreft mobiliteit pleiten CDU/CSU en SPD voor meer grensoverschrijdende treinverbindingen.
Uitslag: wat valt op?
Na een korte uitleg over het Duitse kiesstelsel was het tijd voor de uitslag van de verkiezingen. Opvallend is dat de vorige coalitie, bestaande uit SPD, Die Grünen en FDP, samen bijna 20 procentpunt heeft verloren. Een groot deel van deze stemmen is naar de AfD gegaan. Die Linke scoorde juist boven verwachting goed en behaalde vooral veel stemmen onder jongeren. Dat is met name te danken aan succesvolle campagnes op social media. De FDP wist niet boven de kiesdrempel uit te komen en verdwijnt daarmee uit de Bondsdag. Ook BSW bleef nipt onder de kiesdrempel.
Daarnaast valt op dat in bijna alle kiesdistricten in de voormalige DDR de AfD het grootst is geworden. In voormalig West-Duitsland werd juist CDU/CSU bijna overal het grootst. In de grote steden scoorde Die Grünen goed.
Coalitieonderhandelingen
Aanstaand bondskanselier Friedrich Merz (CDU/CSU) heeft al aangegeven dat hij de nieuwe coalitie voor Pasen rond wil hebben. Gezien het feit dat de CDU/CSU een regering met de radicaal-rechtse AfD heeft uitgesloten, is de kans groot dat de nieuwe coalitie uit CDU/CSU en SPD zal bestaan.
Vorige week werd al duidelijk dat CDU/CSU en SPD de ‘Schuldenbremse’ willen herzien: een wet waarmee grondwettelijk is vastgelegd dat de Duitse overheid nauwelijks meer mag uitgeven dan zij binnenkrijgt. De SPD en Die Grünen pleitten al jaren voor een herziening van deze schuldenrem; CDU/CSU en FDP waren hier juist altijd fel op tegen. De recente geopolitieke ontwikkelingen nopen volgens Merz echter tot verandering. CDU/CSU en SPD hebben nu aangekondigd dat ze sterk in defensie willen investeren en daarnaast 500 miljard euro in algemene infrastructuur. Omdat hiermee de schuldenrem zou worden losgelaten, is hiervoor een grondwetswijziging en dus een tweederdemeerderheid in de Bondsdag nodig. De kans is groot dat die in de nieuwe Bondsdag niet zal worden behaald, en dus wil Merz het miljardenplan deze week nog in de oude Bondsdag behandelen. Deze gang van zaken roept bij sommigen kritiek op.
Gevolgen voor GROS
Welke gevolgen de nieuwe coalitie in Berlijn gaat hebben voor de samenwerking aan de Nederlands-Duitse grens, is nu nog niet duidelijk. Aangezien CDU/CSU en SPD veel waarde hechten aan samenwerking binnen de EU en ook in de toekomst goed met buurlanden willen blijven samenwerken, wordt niet verwacht dat er op dit gebied plotseling een andere koers zal worden gevaren. Interessant wordt wel wat het standpunt van de nieuwe regering over grenscontroles zal zijn, aangezien CDU/CSU hier groot voorstander van is en SPD slechts in mindere mate.
Nieuw webinar
Zodra er een nieuw coalitieakkoord is, zal Grenspost Düsseldorf weer een webinar organiseren.
