Einstein Telescope: Nederlandse, Noordrijn-Westfaalse en Belgische bewindslieden op bezoek in Euregio Maas-Rijn
Hoe ontstaan zwarte gaten? Hoe zag ons universum er vlak na de oerknal uit? Kunnen de voorspellingen van Albert Einstein uit zijn relativiteitstheorie worden bewezen? De Einstein Telescope – een enorm observatorium voor het onderzoeken en meten van zogenaamde zwaartekrachtgolven – moet antwoorden geven op deze en andere wetenschappelijke vraagstukken. De grensregio van Nederland, Duitsland en België is in de race om de Einstein Telescope te mogen bouwen. Tijdens een gezamenlijk bezoek aan Maastricht en de Euregio Maas-Rijn spraken Dirk Beljaarts, minister van Economische Zaken, Mona Neubaur, minister für Wirtschaft, Industrie, Klimaschutz und Energie van Noordrijn-Westfalen, Pierre-Yves Jeholett, vicepresident en minister van Economische Zaken, Industrie en Werkgelegenheid van Wallonië, Matthias Diependaele, minister-president van Vlaanderen en minister van Economie, Innovatie en Industrie, Buitenlandse Zaken, Digitalisering en Facilitair Management, en de Belgische ambassadeur Anick van Calster samen af om de kandidatuur voor de Einstein Telescope te versterken.
Nationale prioriteit
Op meerdere plekken in Europa werken landen aan een goed voorstel om de Einstein Telescope te mogen bouwen. Naast Nederland, Duitsland en België is ook Italië in de race, en ook de Duitse deelstaat Saksen bereidt een bod voor. Nederland verklaarde het project Einstein Telescope recent tot nationale prioriteit en heeft uit het Nationaal Groeifonds een reservering van € 870 miljoen klaarstaan voor de bouw van de telescoop. Ook de Vlaamse Regering, Duitsland en Europese partners reserveren geld voor de bouw. Omdat de telescoop positief is voor het Nederlandse verdienvermogen op de langere termijn, kreeg het project eerder al € 42 miljoen uit het Groeifonds. “De grensregio van Nederland, Duitsland en België is dé plek voor de Einstein Telescope en we zullen ons tot het uiterste inspannen om die hierheen te halen”, aldus Beljaarts.
Dat benadrukt ook zijn Noordrijn-Westfaalse collega Neubaur: “De Einstein Telescope is een enorme kans voor Noordrijn-Westfalen en Europa. Naar het heelal luisteren met de modernste technologieën – zo kunnen we baanbrekende antwoorden vinden op de grote vragen van de mensheid. Maar het gaat niet alleen om het ontrafelen van de geheimen van het heelal, het gaat ook om concrete economische voordelen: nieuwe banen, hightech innovaties en een versterking van ons onderzoekslandschap. Tegelijkertijd laat het project zien hoe goed Europa samenwerkt. Projecten als dit zijn een kleine bouwsteen voor een sterk en verenigd Europa – en dat is juist nu belangrijker dan ooit. Wij maken ons sterk voor een aanzienlijke bijdrage van de federale overheid en voor de komst van dit project naar het grensgebied van de drie landen.”
Het Nederlands-Duits-Belgische grensgebied is voor de Einstein Telescope een ideale locatie, vanwege de rust, de stabiele bodem en het sterke ecosysteem van kennisinstellingen en hightech bedrijven. Diverse aangesloten Europese landen beslissen naar verwachting medio 2027 waar de telescoop gebouwd mag worden.
ETpathfinder
Tijdens het werkbezoek stond ook een bezoek aan de cleanroom van de ETpathfinder in Maastricht op het programma. In dit onderzoeks- en ontwikkelingslaboratorium worden innovatieve technologieën getest die nodig zijn voor de zeer nauwkeurige meting van zwaartekrachtgolven. Zwaartekrachtgolven zijn een soort trillingen die ontstaan in de kosmos en het mogelijk maken om conclusies te trekken over bijvoorbeeld het ontstaan van zwarte gaten en de staat van het heelal direct na de oerknal. De ETpathfinder dient als testomgeving voor de geplande infrastructuur van de Einstein Telescope. Daarnaast worden er in samenwerking met onderzoeksinstellingen en de industrie nieuwe methodes voor dataverwerking en signaalversterking ontwikkeld.
Geen normale telescoop
De Einstein Telescope is geen ‘normale’ telescoop. Het is een ondergrondse driehoek van grote buizen, waarin laserstralen worden afgevuurd en daarna teruggekaatst worden met spiegels. Door die stralen heel precies te meten kunnen zwaartekrachtgolven uit de ruimte worden opgespoord. Hiermee kunnen wetenschappers nieuwe dingen te weten komen over ons universum en voor het eerst de relativiteitstheorie van Einstein testen. Daarnaast brengt het de regio technologische en innovatieve bedrijvigheid.
© Marco Kraan/Nikhef
