Federaal systeem
Duitsland kent een federale staatsinrichting: het land is opgedeeld in zestien ‘Bundesländer’ (deelstaten), die hun eigen grondwetten, parlementen en regeringen hebben en hun eigen beleid voeren.
Landelijke regering
De ‘Bundesregierung’ (landelijke regering) vervult in Duitsland een overkoepelende rol ten opzichte van de deelstaten. De centrale overheid heeft de zeggenschap over zaken als belastingen, defensie, spoorwegen, luchtverkeer en de buitenlandpolitiek. Daarnaast maakt zij wetten, waaraan de deelstaten zich moeten houden.
Autonomie van de deelstaten
De deelstaten hebben een eigen regering en regelen veel aangelegenheden autonoom. De deelstaten hebben bijvoorbeeld zelf zeggenschap op het gebied van sociale wetgeving, onderwijs, politie en cultuur. Bij het opstellen van regels en wetten zijn de deelstaten wel onderwerpen aan het Duitse grondrecht en de nationale wetgeving. Vaak worden vanuit de landelijke regering richtlijnen gegeven waarbinnen de deelstaten zelfstandig mogen opereren.
In vergelijking met de Nederlandse provincies zijn de Duitse deelstaten veel zelfstandiger en hebben veel meer bevoegdheden.
Landesvertretungen
Vijftien deelstaten worden in Berlijn door ‘Landesvertretungen’ vertegenwoordigd. De deelstaat Berlijn heeft geen Landesvertretung, maar een speciale afdeling in het stadhuis die als Landesvertretung optreedt. De Landesvertretungen bevinden zich tussen de nationale en de federale politiek en vertegenwoordigen de deelstaten tegenover andere deelstaten, de Bondsregering en de Bondsdag. Daarnaast behartigen ze de belangen van de deelstaten in de Europese politiek, zijn ze aanspreekpartner voor journalisten en verzorgen ze werk- en woongelegenheid voor deelstaat politici en ambtenaren.
Democratisch uitgangspunt
De Duitse federale staat is vanuit een democratisch ideaal ontstaan: de soevereiniteit en de politieke macht binnen het land worden gedeeld tussen het nationale niveau en de deelstaten om te voorkomen dat één persoon of partij te veel macht krijgt. Om het democratische ideaal te waarborgen is in de Duitse grondwet verankerd dat de federale staatsinrichting onveranderlijk is.