Suzanne van den Bos over haar ‘Verkenningstocht’ bij de Bezirksregierung: “Deze ervaring had ik voor geen goud willen missen”

Kun je iets meer over jezelf vertellen?

Ik ben opgegroeid in Apeldoorn en heb in Wageningen Bodem, Water en Atmosfeer met de studierichting Geohydrologie gestudeerd. Vervolgens heb ik een aantal jaar als hydroloog bij een adviesbureau gewerkt, voordat ik bij Provincie Gelderland aan de slag ging, in eerste instantie als vergunningverlener Grondwaterwet. Inmiddels ben ik binnen het programma Water alweer bijna vijftien jaar met veel plezier beleidsadviseur Grondwater. Wat het extra leuk maakt, is het grensoverstijgende haakje. Water is bij de provincie grensoverschrijdend echt één van de belangrijkste thema’s. En dat is niet voor niets. In Nederland zitten we nu eenmaal benedenstrooms: als er in Duitsland een dijk doorbreekt kunnen we in Nederland ook last krijgen van hoogwater. Een goede afstemming over de landsgrenzen heen is onontbeerlijk.

Welke grensoverstijgende commissies en initiatieven bestaan er zoal? 

De oudste commissies zijn de ‘Grenslandcommissies’, die zijn voortgevloeid uit het Grensverdrag tussen Nederland en Duitsland dat in 1960 werd getekend. Door dit verdrag zijn een permanente grenswatercommissie en enkele subcommissies voor de diverse grensoverschrijdende stroomgebieden ingesteld. Deze commissies komen jaarlijks bij elkaar. Mede door de komst van de Europese Kaderrichtlijn Water zijn de contacten sterk toegenomen. Er zijn diverse grensoverschrijdende informele samenwerkingsverbanden ontstaan, zoals het Grensoverschrijdend Platform voor Regionaal Waterbeheer (GPRW). Het platform heeft recentelijk een aanvraag voor een Interreg-project voor de aanpak van droogte ingediend. Ik hoop heel erg dat de aanvraag wordt goedgekeurd. Een ander belangrijk samenwerkingsverband is de Arbeitsgruppe Deltarhein, waarin de bilaterale afstemming over de Kaderrichtlijn Water en de Richtlijn Overstromingsrisico's centraal staan.

Er speelt momenteel sowieso heel veel, ook vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zo is Nederland recentelijk samen met België, Luxemburg en Noordrijn-Westfalen het onderzoeksprogramma JCAR-ATRACE gestart (Joint Cooperation Programme for Applied Scientific Research Accelerate Transboundary Regional Adaptation to Climate Extremes) om de samenwerking op het gebied van bescherming tegen risico’s van overstromingen en droogte.

Kun je vertellen hoe je tijd in Düsseldorf er precies uitzag?

Ik mocht voor een periode van zes maanden bij de Bezirksregierung meekijken en werd er met open armen ontvangen. Op die manier had ik echt de kans om de mensen die hier werken goed te leren kennen en contacten op te doen. Omdat ik niet was toebedeeld aan een bepaald vakgebied, kreeg ik de kans om meer mensen te leren kennen dan een gemiddelde persoon hier. Daarnaast heb ik nu veel beter zicht op hoe alles hier precies georganiseerd is en weet ik nu beter waarom dingen soms lopen zoals ze lopen. Je krijgt meer begrip voor elkaar en inmiddels weet ik precies bij wie ik waarvoor kan aankloppen. Deze ervaring was goud waard.

Ter afsluiting ben ik inmiddels bezig met het maken van een poster naar aanleiding van het hoogwater aan de Ruhrdeich in Oberhausen afgelopen kerst. Hierop zijn de taken en verantwoordelijkheden van de Bezirksregierung rondom hoogwater en de bestrijding ervan afgebeeld, taken die in Nederland bijvoorbeeld deels in handen zijn van de waterschappen.

Hoe is je Duits? Had je voorafgaand aan de uitwisseling al raakvlakken met Duitsland?

Ik heb eigenlijk altijd al interesse gehad in Duitsland en in grensoverschrijdende samenwerking. Bijkomend voordeel voor mij is dat mijn vriend – die ik heb leren kennen via het Europese onderzoeksproject BINGO – Duits is en in Oberhausen woont. Ik kan me goed redden in het Duits, maar het is zeker niet vlekkeloos, en dat hoeft gelukkig ook niet. De wil om Duits te spreken wordt in elk geval erg gewaardeerd. En ik had in het verleden via de provincie al eens een cursus Duits gevolgd. Dat is zeker aan te raden om je woordenschat te vergroten.

Zijn er dingen waarover je je hebt verbaasd?

Een grappig verschil is het gebrek aan een gemeenschappelijk koffiezetapparaat, bij de provincie juist dé plek om even bij te praten. In Düsseldorf heeft men op kantoor vaak zelf een eigen ‘Kaffeemaschine’. Ik ben de afgelopen maanden dus vaak even gaan ‘buurten’ bij de Duitse collega’s voor een kopje koffie. Gezamenlijke ontbijtjes zijn er wel, die kende ik bij de provincie niet. En ik heb hier kennisgemaakt met de ‘Fortunabrötchen’ of ‘Schokokussbrötchen’, een hard broodje met daarop een chocozoen. Lekker! De broodtrommel met eigen boterhammetjes is dan weer een typisch Nederlands fenomeen: hier gaat men in de pauze vaak even de deur uit om een belegd broodje te halen.

Welke verschillen tussen de Nederlandse en Duitse werkwijze kwam je tegen?

De structuur in Düsseldorf is wat meer gelaagd. Bij de provincie is er een manager en vervolgens een heel programma water met diverse medewerkers en niets daartussen. In Düsseldorf heb je een Hauptdezernent, dan Dezernenten met daaronder dan weer een kleiner team met ‘Sacharbeiter’ . De taken en verantwoordelijkheden zijn meer afgebakend en het is vaak duidelijker wie wat doet. Beide heeft zo zijn voor- en nadelen. Als je veel tijd nodig hebt om uit te zoeken wie waarvoor verantwoordelijk is en dan alles af gaat timmeren om ervoor te zorgen dat alle eventualiteiten afgedekt zijn, duren processen natuurlijk ook weer langer.

Tijdens een bijeenkomst over het ‘Fahrplan Deichsanierung’ was ook de president aanwezig. Aan het eind besloot ik gewoon even op te staan en me voor te stellen, dat zou een Duitse misschien niet meteen doen.
Het afgelopen halfjaar mocht ik meehelpen aan het dijkkadaster dat men hier moet opstellen. Ik heb me onder andere beziggehouden met het aanvraagformulier voor vergunningen voor werkzaamheden bij dijken en in overstromingsgebieden. Zo’n formulier bestaat bij provincie Gelderland niet meer, dat verloopt bij ons digitaal. Verder beschikt Noordrijn-Westfalen over uitstekende dataportalen rondom de Wasserrahmenrichtlinie, bijgehouden door IT.NRW. In Nederland doen we dat meestal per provincie of stroomgebied allemaal apart.

Wat weet je het meest te waarderen aan Duitsers?

‘De Duitser’ bestaat natuurlijk niet, maar wat me de afgelopen maanden is opgevallen is de enorme vakkennis die er is. Dat maakt de samenwerking heel prettig. En Duitsers zijn wel degelijk heel open als je zelf ook open bent. Het cliché dat Duitsers zo formeel zouden zijn, wil ik bij dezen ook meteen de wereld uit helpen.

Zou je je Nederlandse collega’s ook willen aanraden om ook eens een periode op verkenningstocht te gaan bij onze oosterburen?

Jazeker. Het was voor mij persoonlijk een hele ervaring en het was zeker ook zinvol voor de provincie. Ook voor een medewerker van bijvoorbeeld een waterschap zou het heel waardevol kunnen zijn om eens een kijkje in de keuken bij de Bezirksregerierung te nemen. Ik heb het nu ook gedaan en hoop daarmee de drempel voor anderen ook wat te hebben verlaagd. De afstand blijft natuurlijk, maar met de rechtstreekse trein vanuit Arnhem ben je in no-time in Düsseldorf. Ik kan me best voorstellen dat ik hier bijvoorbeeld in het kader van een Interreg-project nog eens een dag in de week zou willen werken. Dat zou ik nu veel gemakkelijker doen. Voor mijn gevoel is de Bezirksregierung nu veel dichterbij.

Omgekeerd zijn collega’s van de Bezirksregierung uiteraard ook van harte welkom in Gelderland. De uitnodiging staat!