Nieuw hoogwaterbeschermingsproject langs de Rijn officieel van start
De gevolgen van de klimaatverandering zijn ook in Nederland en Noordrijn-Westfalen duidelijk merkbaar: periodes van hitte en droogte gaan gepaard met extreem zware regenval en overstromingen. Sinds 2018 telden beide landen vier droge zomers met historisch lage waterstanden en dramatische overstromingen in 2021. Deze weersextremen zullen in de toekomst vaker voorkomen en ervoor zorgen dat rivieren buiten hun oevers treden. Met de aanleg van een retentiegebied langs de Rijn bij Köln-Worringen moet de bescherming tegen hoogwater worden verbeterd – zelfs tot in Nederland. In Worringen overhandigde minister für Umwelt, Naturschutz und Verkehr van Noordrijn-Westfalen Oliver Krischer op vrijdag 14 maart symbolisch de beschikking aan Ulrike Franzke, directeur van het rioleringsbedrijf van Keulen. Ook Thomas Wilk, Regierungspräsident van Keulen, en Henriette Reker, Oberbürgermeisterin van de stad, waren bij het officiële moment aanwezig.
Het nieuwe retentiegebied Worringer Bruch is een belangrijke bouwsteen in het hoogwaterbeschermingsconcept voor de Rijn en het grootste hoogwaterbeschermingsproject in Noordrijn-Westfalen. In het retentiegebied kan bij hoogwater maximaal 30 miljoen kubieke meter water worden opgevangen en de waterstand van de Rijn tot wel 17 centimeter worden verlaagd. Daar is aan de grens met Nederland dan nog circa vijf centimeter van over. Het retentiegebied zal gecontroleerd overstromen wanneer het waterpeil in Keulen een hoogte van minstens 11,70 meter bereikt en er een hoogwatergolf van meer dan 11,90 meter wordt voorspeld. Dat is statistisch gezien om de 200 jaar of eerder het geval.
Enorme badkuip
“We kunnen dit retentiegebied beheersen als een badkuip – met een enorm beschermend effect voor de mensen. Dat helpt niet alleen Keulen, maar ook Düsseldorf en alle stroomafwaarts gelegen gebieden aan de Rijn tot aan Nederland”, aldus Krischer. “Doordat onze rivieren zijn gekanaliseerd en ingedamd, hebben ze de afgelopen eeuwen hun natuurlijke uiterwaarden verloren. Om ervoor te zorgen dat de bescherming tegen overstromingen wordt verbeterd, is het essentieel dat we de rivieren, door renaturalisatie en maatregelen zoals deze, weer de ruimte geven.”
Met dit besluit heeft de Bezirksregierung Keulen groen licht gegeven voor de uitvoering van het project. “Bij een project van deze omvang moet rekening worden gehouden met een groot aantal zaken rondom waterbeheer, de daadwerkelijke aanleg, effecten op het gebruik van het gebied, de natuurbeleving en aspecten rondom natuurbescherming”, aldus Wilk.
De Stadtentwässerungsbetriebe Köln zullen als uitvoerder van het project nu beginnen met de gedetailleerde planning van de uitvoering en de gunning van de bouwwerkzaamheden, die gepland staan voor de periode van 2027 tot 2034.
Actieplan hoogwater
Het retentiegebied Keulen-Worringen maakte deel uit van het voormalige ‘Aktionsplan Hochwasser’, dat werd aangenomen door de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) en nu wordt voortgezet als het programma ‘Rhein 2040’ en in de planning rondom hoogwaterrisicomanagement van Noordrijn-Westfalen. Het was een reactie op de extreme overstromingen van 1993 en 1995 die Keulen hard raakten. De planning voor dit grote retentiegebied begon bijna 30 jaar geleden, maar liep herhaaldelijk vast vanwege complexe problemen. De overstromingen in 2021 hebben ervoor gezorgd dat de deelstaatregering en de stad Keulen het proces hebben versneld.
Zukunftsstrategie Wasser NRW
Om de uitdagingen van de klimaatverandering het hoofd te bieden en de beschikbaarheid van voldoende watervoorraden ook in de toekomst te kunnen waarborgen, bereidt het ministerie van Milieu van Noordrijn-Westfalen bovendien momenteel een uitgebreide ‘Waterstrategie voor de toekomst’ voor. Deze bestaat uit zeventien kernpunten. De focus ligt op klimaatbestendige bescherming tegen overstromingen en zware regenval. Daarnaast moet Noordrijn-Westfalen een deelstaat met toekomstbestendige stuwdammen worden. De watervoorziening moet worden gewaarborgd, met voldoende water van hoge kwaliteit voor inwoners en bedrijven. Ook moet het volumebeheer van laagwater worden herzien en worden ingezet voor klimaatbestendige wateren met meer biodiversiteit. De bodem moet beter functioneren als waterreservoir en als filter en de waterbalans in stedelijke gebieden moet worden verbeterd. Innovaties in afvalwatertechnologie blijven daarbij belangrijk, net als het terugdringen van vervuiling en het controleren van de vervuilingsbronnen. Watermanagement wordt gezien als essentieel voor structurele veranderingen in het Rheinisches Revier en duurzaam watergebruik speelt een cruciale rol in de energietransitie. Verder moet grensoverschrijdende samenwerking binnen stroomgebieden worden versterkt en worden geïnvesteerd in nieuwe waterexperts om de sector toekomstbestendig te maken.
Intensievere samenwerking met de buurlanden
In Europese context vormt Noordrijn-Westfalen de brug van Duitsland naar Nederland en België. Water trekt zich niets aan van landsgrenzen. Daarom werkt Noordrijn-Westfalen op het gebied van waterbeheer al jarenlang intensief met zijn buurlanden samen. Doelstellingen en maatregelen worden in overeenstemming met de Europese regels over de landsgrenzen heen afgestemd. Hiervoor bestaan tal van commissies en instellingen. In de permanente Nederlands-Duitse Grenswatercommissie, de Werkgroep Deltarijn, de Nederlands-Duitse Werkgroep Hoogwaterbescherming en het Grensoverschrijdend Platform voor Regionaal Waterbeheer worden de grensoverschrijdende activiteiten met Nederland gecoördineerd. In juli 2025 zal Noordrijn-Westfalen met de Nederlandse waterschappen en provincies aan de grens met Nordrhein-Westfalen in Arnhem in gesprek gaan over deze nieuwe waterstrategie. De voorbereidingen daarvoor zijn al in volle gang.
